Trong buổi chiều ngày 15/7 tại Hà Nội đã diễn ra buổi hội thảo giới thiệu dự án “Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) tổ chức, đã nhận được rất vô số ý kiến đóng góp.
Không phát triển đơn lẻ
Là một trong những khu công nghiệp được chọn thí điểm làm khu công nghiệp sinh thái, ông Bùi Ngọc Hải – Phó Trưởng ban, Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng, cho biết rằng tại Hải Phòng, có hai khu công nghiệp được định hướng theo hướng này. Đó là, khu công nghiệp DeepC 540 ha và Nam Cầu Kiền 270 ha, chiếm khoảng 16,5% trong các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố.
Khu công nghiệp DeepC
Chia sẻ kinh nghiệm triển khai khu công nghiệp sinh thái, ông Bùi Ngọc Hải nhấn mạnh đến yếu tố “phải khẩn trương làm từ công tác quy hoạch địa điểm, xác định địa điểm thích hợp với cảnh quan môi trường địa phương. Khi quy hoạch địa điểm, dự kiến thời điểm các loại hình công nghiệp có thể hỗ trợ và liên kết với nhau trong quá trình hình thành sản xuất, doanh nghiệp có thể tận dụng chất thải của doanh nghiệp khác để làm đầu vào”.
Ngoài ra, áp dụng ngay những quy chuẩn sinh thái vào trong quy hoạch, phê duyệt dự án đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp, tránh xảy ra xung đột sau này.
“Mô hình đòi hỏi sự cộng sinh giữa các khu công nghiệp, hợp tác cao trong chia sẻ các nguồn nguyên liệu, năng lực, theo mô thức kinh tế tuần hoàn. Cần tạo điều kiện tốt nhất để các nhà đầu tư có sử dụng mô hình cộng sinh, hợp tác, liên kết giữa các doanh nghiệp, thu hút vào cụm chung, chứ không phát triển riêng lẻ”, ông Hải cho biết.
Thực trạng phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế đến hết năm 2020
Đồng thời mỗi năm phải có động thái rà soát, hoạch định lại các ngành nghề, danh mục, dự án thành phố cần khuyến khích đầu tư, hoặc đầu tư có điều kiện, hoặc nghiêm cấm đầu tư. Trong quá trình đưa các dự án sinh thái, liên tục thẩm tra và đánh giá tiến trình thực hiện của các dự án, loại bỏ những khu công nghiệp không phù hợp.
Tuy nhiên, theo ông Hải, trong quá trình thực hiện tại khu công nghiệp Đình Vũ, Nam Cầu Kiền, có một thách thức lớn là chưa được quy định chính thức cho việc sử dụng chất thải, làm các công trình hạ tầng.
“Vì vậy, khi chưa có quy định chính thức, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần đưa ra những tiêu chuẩn tạm thời. Song song đó, chính sách dành cho khu công nghiệp sinh thái cần thu hút hơn, đặc biệt là trong giai đoạn đầu, cần thúc đẩy tạo thành phong trào chuyển đổi lớn”, ông Hải kiến nghị. Theo ông, để “tạo đà” chuyển đổi từ một khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái, doanh nghiệp cần được hưởng nhiều ưu đãi hơn, tương tự như tại các khu công nghệ cao.
Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền
Trước đề xuất này, bà Vương Thị Minh Hiếu – Phó Vụ trưởng, Vụ Quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết Bộ đang điều chỉnh Nghị định 82/2018/NĐ-CP quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế, với nhiều chính sách ưu đãi hơn, thể hiện cam kết với Chính phủ về việc chuyển đổi từ khu công nghiệp truyền thống sang các mô hình chuyển đổi bền vững, tiệm cận với các cam kết quốc tế.
Phát triển “nóng”, để lại nhiều hệ lụy
Tính đến nay, cả nước đã có 369 khu công nghiệp được thành lập với tổng diện tích gần 114.000 ha; 26 khu kinh tế cửa khẩu với tổng diện tích khoảng 766.000 ha và 18 khu kinh tế ven biển với tổng diện tích mặt đất và mặt nước gần 853.000 ha. Tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp đạt 70%, có 90% khu công nghiệp có khu xử lý nước thải.
Các khu công nghiệp, khu kinh tế đã thu hút được lượng vốn đầu tư rất lớn, bổ sung nguồn lực quan trọng cho đầu tư phát triển, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Nhà máy xử lý nước thải Deep C
Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển nóng của các khu công nghiệp là sự xuất hiện những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và cuộc sống người dân xung quanh. Chỉ rõ những mặt hạn chế trong phát triển các khu công nghiệp, bà Vương Thị Minh Hiếu cho biết: “Nhiều khu công nghiệp sử dụng kém hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Nhiều khu chưa hoàn thiện khu xử lý nước thải tập trung, chưa xử lý nước thải triệt để trước khi thải ra môi trường, rất khó kiểm soát”. Ngoài ra, việc liên kết giữa các doanh nghiệp, các cụm công nghiệp lỏng lẻo sẽ dẫn đến năng lực cạnh tranh hạn chế.
Sẽ nhân rộng mô hình ra cả nước
Trước vấn nạn tài nguyên đang bị ô nhiễm, khách hàng và thị trường đang có nhận thức hướng tới những sản phẩm thân thiện và hiệu quả với môi trường, Việt Nam đang từng bước chuyển đổi mô hình phát triển, trong đó, phát triển khu công nghiệp, kinh tế với chiến lược tăng trưởng xanh, hướng đến phát triển bền vững.
Việc triển khai mô hình khu công nghiệp sinh thái sẽ có vai trò quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả kinh tế, môi trường và xã hội của hoạt động công nghiệp tại Việt Nam, đồng thời là nền tảng cho việc định hình cơ chế, chính sách về khu công nghiệp sinh thái nói riêng, cũng như bổ sung các điều luật trong các quy định của pháp luật về môi trường, công nghiệp và các chính sách có liên quan.
KCN Trần Anh Tân Phú
Tiêu biểu là dự án “Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo định hướng tiếp cận từ Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) và Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO) thực hiện trong 3 năm tại Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Hải Phòng, sau đó sẽ nhân rộng ra cả nước.
Bà Vương Thị Minh Hiếu nhấn mạnh: “Cần hình thành hệ sinh thái khu công nghiệp, có tính tương hỗ lẫn nhau. Đầu ra của doanh nghiệp này có thể là đầu vào tối ưu cho các doanh nghiệp khác. Các doanh nghiệp trong khu công nghiệp tương tác với nhau giống như tương tác trong một hệ sinh thái thiên nhiên khép kín, không có chất thải loại bỏ ra môi trường”.
Bởi: Định Phạm
